بررسی‌هایی در منابع خارجی نشان می‌دهد به ویژه در هفته‌های اخیر نظریه جنگ نیابتی آمریکا و روسیه در خاک اوکراین تقویت شده، تحلیلگران می‌گویند ارسال تجهیزات جنگی و ادوات نظامی و اختصاص میلیارد‌ها دلار کمک هزینه‌های مالی برای این جنگ از سوی واشنگتن نمی‌تواند با توجه به سابقه آمریکا در شرایط بحرانی جهان تنها برای کمک به دولت زلنسکی برای مقابله با حملات روسیه باشد؛ قطعاً آمریکایی‌ها در خرج کردن این بودجه‌های کلان آن هم در شرایطی که به گفته بسیاری از مخالفان این کمک‌های مالی و نظامی در داخل خود آمریکا این روز‌ها این کشور با بحران‌های جدی زیادی از جمله افزایش بی سابقه سوخت و کمبود موادغذایی رو به روست.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه اخیراً در نشستی خبری رسماً اعلام کرده که جنگ در اوکراین فقط یک درگیری نظامی میان مسکو و کیف نیست. این یک جنگ نیابتی است که در آن قدرتمندترین ائتلاف نظامی جهان از اوکراین به عنوان زمین باری سیاسی خود برای رسیدن به اهدافش استفاده می‌کند.
واشنگتن پست در گزارشی تفصیلی در این مورد می‌نویسد: گرچه لاوروف نماینده تام الاختیار ولادیمیر پوتین برای تبلیغات و ارائه ادعا‌های بی اساس رییس جمهور روسیه است، ولی او این بار اشتباه نمی‌کند. روسیه هدف یکی از بی رحمانه‌ترین جنگ‌های نیابتی در تاریخ دنیای مدرن است. برای همین است که مقامات آمریکا ترجیح می‌دهند خیلی کم در مورد آن صحبت کنند.
جنگ نیابتی؛ سیاست دیرینه آمریکا برای مواجهه با رقیبان
در ادامه گزارش این روزنامه آمریکایی می‌خوانیم: جنگ‌های نیابتی در دیر باز به عنوان ابزار‌های دیرینه برای رقابت قدرت‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گرفته که در آن بدون اینکه برخوردی مستقیم میان نیرو‌های دو طرف وجود داشته باشد تسلیحات و توان نظامی یکی از طرفین به بازی گرفته و در نهایت تضعیف می‌شده است.
این روزنامه آمریکایی جنگ نیابتی اتحاد جماهیر شوروی با آمریکا در زمان جنگ سرد و با کمک گرفتن از نیرو‌های کمونیست کره و ویتنام را به عنوان نمونه‌ای دیگر از این نوع سیاست بیان می‌کند.
واشنگتن پست در ادامه می‌گوید: البته آمریکا در طول دهه ۱۹۸۰ در افغانستان و نیکاراگوئه از اتحاد جماهیر شوروی انتقام گرفت. ریچارد پاپیس، یکی از مقامات شورای امنیت ملی آمریکا در آن زمان گفته بود: “آمریکا با شوروی همان کاری را خواهد کرد که آن‌ها با آمریکا در سال‌های گذشته انجام داده اند. ولی این بار با هزینه‌ای به مراتب کمتر و انتقامی سختتر… “
واشنگتن پست می‌نویسد: کلید اصلی جنگ‌های نیابتی که آمریکا سالهاست از آن استفاده می‌کند این است که همیشه این کشور یک شریک استراتژیک و متعهد به واشنگتن دارد که به دلایلی تمایل به جنگ با طرف مقابل دارد. آمریکا همواره با تامین اسلحه، پول و اطلاعات مهم به این شریک خود کمک می‌کند در کنار رسیدن به حس رضایت برای جنگیدن با رقیب خود، واشنگتن را هم به اهداف خود نزدیک کند.
این روزنامه آمریکایی می‌گوید: نیرو‌های اوکراینی بسیار بیشتر از آنچه آمریکا برآورد کرده بود برای رسیدن به هدف خود یعنی عقب راندن روسیه متعهد بودند؛ آن‌ها در بسیاری از موارد حاضر بودند تا آخرین نفر خود وارد میدان جنگ شوند و این یعنی شرایطی ایده آل برای آمریکا برای پیاده کرده نقشه جنگ خود.
واشنگتن پست در بخشی از این گزارش می‌گوید: کی یف در این جنگ از تانکها، پهپاد‌ها و موشک‌های پیشرفته آمریکا و اروپا برای ضربه زدن به نیرو‌های روسیه استفاده کرده؛ اطلاعاتی در دست است که نشان می‌دهد کشور‌های اروپایی و آمریکا به شرط هدف قرار دادن ژنرال‌های روسی در جنگ اوکراین این تسلیحات را در اختیار نیرو‌های نظامی اوکراین قرار داده اند.
لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا نیز بار‌ها در سخنان خود گفته که هدف اصلی آمریکا از وارد شدن در جنگ اوکراین و حمایت از دولت کی یف “تضعیف” روسیه است. آمریکا معتقد است تنها راه مبارزه با روسیه در دنیای امروز کاهش توانایی نظامی و قدرت آسیب رساندن این کشور در عرصه بین المللی است.
پایگاه خبری تحلیلی “هیل” هم در گزارشی مفصل در مورد اهداف جنگ اوکراین می‌نویسد: در طول نزدیک به سه ماه از جنگ اوکراین به خوبی قابل مشاهده است که نیرو‌های اطلاعاتی و امنیتی آمریکا چگونه با در اختیار قرار دادن اطلاعات حساس نظامی به دولت اوکراین تلاش کردند تا ژنرال‌های ارشد روسی را مورد هدف قرار دهند.
در این گزارش همچنین آمده است: به نظر شما چرا جو بایدن از افشای برخی پشت پرده‌های جنگ اوکراین ناراحت است؟! جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید در نشستی خبری در روز‌های اخیر در این باره گفت: آقای رییس جمهور از افشای اطلاعاتی در مورد نقش آمریکا در جنگ اوکراین و کمک کردن واشنگتن به دولت کی یف برای غرق کردن رزمناو روسی ناراحت است. بایدن معتقد است بیان این سخنان دست کم گرفتن توانایی نظامی دولت زانسکی محسوب می‌شود.
نیویورک تایمز در گزارشی پس از این اظهارات نوشت که جو بایدن با مدیر اطلاعات ملی آمریکا، رییس سیا و وزیر دفاع تماس گرفته و صراحتاً با لحنی تند از آن‌ها خواسته در مورد اطلاعاتی که در گفتگو با رسانه‌ها اظهار می‌کنند احتیاط بیشتری به خرج دهند.
برخی منابع مطلع که نخواستند نامشان فاش شود در گفتگو با نیویورک تایمز عنوان کرده بودند که آمریکا به شدت نگران آشکار شدن لایه‌های امنیتی جنگ پنهان واشنگتن با روسیه است.
این روزنامه آمریکایی می‌نویسد: دولت بایدن مدتهاست بیهوده تلاش می‌کند تا حمایت کشورش از اوکراین را جدا از تسویه حساب‌های کاخ سفید با دولت پوتین بداند.
البته در برخی موارد به نظر می‌رسید جو بایدن شخصاً خط و نشان‌های خود را هم فراموش می‌کرد؛ وی چندین بار در سخنرانی هایش برچسب جنایتکار جنگی را به مقامات دولت روسیه زده است؛ اتفاقی که بلافاصله سایر مقامات دولتی از آن فاصله گرفتند و از این نظرات عقب نشینی کردند.
تلاش آمریکا برای ارسال کمک‌های بیشتری نمونه‌ای اقدامات واشنگتن برای مقابله با روسیه است
پایگاه خبری “هیل” در بخشی از گزارش خود می‌نویسد: آمریکا در تلاش است که نقش خود در کمک به اوکراین را کم رنگ جلوه دهد، ولی اقداماتی که دولت بایدن انجام می‌دهد عملاً این فرضیه را باطل می‌کند. درخواست دولت آمریکا از کنگره برای تخصیص کمک ۳۳ میلیارد دلاری به دولت زلنسکی نشان می‌دهد نه تنها واشنگتن خود را به کناری نکشیده بلکه حمایت‌های خود را به میزان قابل توجهی افزایش داده است.
روزنامه “ایندیپندنت” هم در گزارشی که اخیراً منتشر شده می‌نویسد: هیچ تعریف واضحی از جنگ نیابتی و مختصات آن وجود ندارد و این همان چیزیست که شاید بتواند در ماه‌های آینده موضوع جنگ اوکراین را وارد مرحله‌ای حساس و پیچیده‌تر کند.
روزنامه “ایندیپندنت” جنگ اوکراین در با جنگ ویتنام مقایسه کرده و نوشته: شباهت‌های زیادی میان این دو درگیری نظامی و نقش آمریکا در آن دیده می‌شود. در درگیری‌های نظامی ویتنام آمریکا به دنبال سرنگونی دو قدرت بزرگ جهانی یعنی اتحاد جماهیر شوروی و چین بود؛ اتفاقی که موجب شد تا واشنگتن سال‌ها از ویتنام جنوبی حمایت کند و برای سال‌ها این جنگ ادامه یابد.
نتیجه این جنگ، اما چیزی نبود جز کشته شدن صد‌ها هزار نظامی و غیرنظامی که همگی قربانی سیاست‌های غیرشفاف و عدم صداقت ژئوپلیتیکی واشنگتن در صحنه رویارویی‌های جهانی شدند. اتفاقی که حالا در برهه جدیدی از تاریخ و در زمانی که کشور‌های بزرگ جهان به پیشرفته‌ترین تسلیحات نظامی مجهز هستند، نوع دیگری از این معادله را آشکار کند.
سمیه خلیلی
